Presenteren¶

Tijdens je studie maar ook daarna zal je regelmatig mondeling moeten presenteren. Dit kan zijn tijdens een vergadering, een pitch, een sollicitatiegesprek, of een presentatie voor een groep. De reden om een presentatie te geven kan verschillen, maar het doel is altijd hetzelfde: je wil je publiek informeren, overtuigen of beïnvloeden.

De voorbereiding op een presentatie¶

Voordat je gaat presenteren zal je je moeten oriënteren op het doel van de presentatie, het publiek, het onderwerp en de situatie. Voor ieder van deze onderdelen is er een aantal vragen die je jezelf kunt stellen. Deze vragen helpen je om je presentatie goed voor te bereiden.

Oriëntatie op het doel¶

Wat is het doel van je presentatie?

Je publiek informeren

De meningsvorming van een luisteraar beïnvloeden

De luisteraar overtuigen

Is het doel te realiseren?
Hoe kan ik mijn doel bereiken?

Voorbeeld: Doel van de presentatie

Voorbeeld 1¶

Je wil je publiek informeren over de nieuwe privacywetgeving. Je doel is dus informeren. Je kan dit doel bereiken door de belangrijkste punten van de wetgeving te bespreken, en door het publiek de mogelijkheid te geven om vragen te stellen.

Voorbeeld 2¶

Je hebt een sollicitatiegesprek voor een stageplek. Je doel is om de werkgever te overtuigen dat jij de juiste persoon bent voor de stageplek. Je kan dit doel bereiken door jezelf goed voor te bereiden zodat je laat zien dat je geïnteresseerd bent in het bedrijf, en door jezelf goed te presenteren tijdens het gesprek.

Oriëntatie op het publiek¶

Welke interesse heeft mijn publiek?
Welke voorkennis heeft mijn publiek?
Welke houding heeft mijn publiek?

Voorbeeld: publiek

Voorbeeld 1¶

Je geeft een presentatie tijdens een sprint-review over de vorderingen van het product waar je aan hebt gewerkt. De product-owner is niet perse technisch onderlegd, maar wil wel graag weten wat de status is van het product. Je publiek heeft dus interesse in het product, maar heeft niet veel technische voorkennis. Je kan dit publiek het beste informeren door de belangrijkste punten van het product te bespreken, en door het publiek de mogelijkheid te geven om vragen te stellen.

Voorbeeld 2¶

Je presenteert je code tijdens een code review aan een senior developer. Je publiek heeft interesse in de code, en heeft ook technische voorkennis. Je kan dit publiek het beste informeren door de belangrijkste punten van de code te bespreken.

Oriëntatie op het onderwerp¶

Welke informatie wil ik overbrengen?
Wat is de centrale vraag?

Oriëntatie op de situatie¶

Hoe laat? Hoeveel tijd heb ik?
Waar houd ik de presentatie? Wat zijn de faciliteiten?

De structuur¶

Alhoewel presentaties kunnen verschillen zal er altijd een duidelijke structuur in zitten. Deze structuur bestaat uit een aantal onderdelen:

Pakkende opening
Opbouw van het middenstuk
Een duidelijke afsluiting

Om de toehoorder te helpen bij het volgen van de presentatie is het belangrijk om de structuur van de presentatie duidelijk te maken. Dit kan je doen door:

De structuur inzichtelijk maken
Onderdelen duidelijk in elkaar over laten lopen

Pyramid principle

Een goede manier om een presentatie te structureren is het pyramid principle. Dit principe is ontwikkeld door Barbara Minto en wordt veel gebruikt in het bedrijfsleven. Het principe is gebaseerd op het idee dat je een presentatie opbouwt als een piramide. De piramide bestaat uit een aantal lagen:

De top van de piramide is de conclusie
De laag daaronder zijn de argumenten die de conclusie ondersteunen
De laag daaronder zijn de argumenten die de argumenten ondersteunen
etc.

    graph TB
        A[Conclusie] --> B[Argument 1]
        A --> C[Argument 2]
        A --> D[Argument 3]
        B --> E[Argument 1.1]
        B --> F[Argument 1.2]
        C --> G[Argument 2.1]
        C --> H[Argument 2.2]
        D --> I[Argument 3.1]
        D --> J[Argument 3.2]

Door je presentatie op deze manier op te bouwen zorg je ervoor dat je publiek de conclusie van je presentatie begrijpt, en dat ze de argumenten die je gebruikt om je conclusie te ondersteunen begrijpen.

Een wat uitgebreidere versie waarin je eerst kort de situatie en het probleem schetst voordat je tot de kernboodschap komt vind je hier.

Voorbeeld van het Pyramide Principe

De conclusie van een presentatie kan zijn:

De nieuwe privacywetgeving heeft gevolgen voor de manier waarop we met persoonsgegevens omgaan.

De argumenten die deze conclusie ondersteunen kunnen zijn:

Je moet een privacy statement op je website hebben staan
Je moet een cookie-melding op je website hebben staan
Je moet een SSL certificaat op je website hebben staan

De argumenten die deze argumenten ondersteunen kunnen zijn:

Deelargumenten voor Argument 1:¶

Je moet in je privacy statement uitleggen wat je doet met de gegevens die je verzamelt
Je moet in je privacy statement uitleggen hoe je de gegevens beveiligt

Deelargumenten voor Argument 2:¶

Je moet in je cookie-melding uitleggen welke cookies je gebruikt
Je moet in je cookie-melding uitleggen waarom je cookies gebruikt

Deelargumenten voor Argument 3:¶

Je moet een SSL certificaat op je website hebben staan om te voldoen aan de eisen van de wet
Je moet een SSL certificaat op je website hebben staan om te voorkomen dat de gegevens van je bezoekers onderschept kunnen worden

Een pakkende opening¶

Een goed begin is het halve werk. Een pakkende opening zorgt ervoor dat je publiek geïnteresseerd raakt in je presentatie. Er zijn verschillende manieren om een presentatie te openen:

motiveer het publiek
bespreek de voorgeschiedenis
koppel het onderwerp aan de actualiteit
begin met een anekdote
start met een populair misverstand
open met een retorische vraag
open met een citaat/bandopname/video
start met een voorbeeld

Oefening: hoe te openen?

Kies uit één van de volgende onderwerpen voor een mogelijke presentatie:

De nieuwe privacywetgeving: wat betekent dit voor jou?
Cryptocurrency: hype of toekomst?
De rol van Large Language Models (ChatGPT, Copilot) in de ICT
De toekomst van de ICT-er: wat zijn de belangrijkste vaardigheden?
Pitch een (niet)bestaande game naar keuze

Denk kort na over mogelijke manieren om je presentatie te openen. Wees creatief, en probeer een aantal verschillende manieren uit. Bespreek je ideeën met een medestudent, en geef elkaar feedback.

Opbouw van het middenstuk¶

Bedenk in welke volgorde je de thema’s wil bespreken, en waarom op die volgorde

Een duidelijke afsluiting¶

Samenvatting: Vat kort samen wat je hebt behandeld. Verifieer of je het doel hebt bereikt. Was de presentatie informatief? Overtuigend?
Uitsmijter: Verzin een leuke manier om de presentatie te eindigen

Visuele ondersteuning¶

Presentaties worden vaak in verband gebracht met slides. Slides kunnen een goede ondersteuning zijn bij een presentatie, maar het is belangrijk om te onthouden dat de slides niet de presentatie zijn. De presentatie ben jij, en de slides zijn een ondersteuning.

Slides kunnen op verschillende manieren ondersteunen:

Het geeft ondersteuning bij je verhaal
Zorgt ervoor dat het publiek de draad van je verhaal vasthoudt
Je kan je eigen creativiteit en voorkeuren laten terugkomen in een presentatie

Tips voor het gebruik van slides

Houd de informatie op slides overzichtelijk
Zorg voor eenvoud
Een leesbare lettergrootte
Genoeg contrast tussen tekst en achtergrond
Een logische leesrichting
Wanneer van toepassing: foto’s of ander beeldmateriaal

Tools¶

Er zijn verschillende tools die je kan gebruiken om een presentatie te maken. De meest gebruikte tools zijn:

MARP¶

Als je ervaring hebt met markdown dan kan je ook een presentatie maken met Marp. Marp is een markdown editor die je kan gebruiken om een presentatie te maken. Het voordeel is dat je HTML, CSS en JavaScript kan gebruiken in je presentaties, waardoor je ze interactief kan maken. Verder kan je gebruik maken van alles dat MarkDown te bieden heeft, zoals mermaid diagrammen, mathjax formules, codeblocks, etc. Je kan zelfs met een iframe HTML element hele websites werkend in je presentatie laten zien.

Er is ook een VSCode plugin beschikbaar voor Marp.