Verandermanagement

Verandering is een onvermijdelijk facet van het leven, en dat geldt zeker ook voor organisaties. In een dynamische zakelijke omgeving is het vermogen om effectief met verandering om te gaan vaak het verschil tussen succes en stagnatie. Verandermanagement is de discipline die zich richt op het beheren en implementeren van veranderingen in organisaties op een gestructureerde en doelgerichte manier.

In dit stuk zullen we dieper ingaan op deze concepten, methodologieën en benaderingen, zodat je kan leren hoe organisaties verandermanagement effectief kunnen gebruiken om zich aan te passen aan een voortdurend veranderende omgeving en hun doelen te bereiken.

Organisatorische verandering

Een organisatie verandert nooit in zijn geheel in één keer. De leiding regelt dit secuur en voorzichtig om ervoor te zorgen dat het de producten en diensten kan blijven aanbieden tijdens en na de verandering. Je zal daarom zien dat doorgaans één proces of één afdeling of één ondersteunende dienst verandert. Je hebt daarom al geleerd over de processen in organisaties volgens het Portermodel. Je maakt een “as is” proces om te laten zien hoe er nu gewerkt wordt en een “to be” proces om te laten zien hoe er vanaf de verandering gewerkt gaat worden. Zo kan je ook zien welke zaken veranderingen door naar de verschillen ertussen te kijken.

Uiteindelijk moet de verandering ‘op de vloer’ worden doorgevoerd. Werknemers werken dagelijks niet met procesbeschrijvingen. Voor de uitvoering van hun werk hebben ze werkinstructies en handleidingen nodig. Soms hangen aan de muren overzichtelijke weergaven van belangrijke stappen die doorlopen moeten worden.

Menselijke verandering

Een cruciaal aspect van verandermanagement is het begrip van menselijke weerstand tegen verandering. Mensen hebben vaak de neiging om comfortabel te blijven bij het bekende en verandering kan gevoelens van onzekerheid, angst en weerstand oproepen. Het begrijpen van deze reacties en het ontwikkelen van strategieën om ermee om te gaan, is essentieel voor een succesvolle verandering.

Binnen het domein van verandermanagement zijn ‘change agents’ een sleutelfiguur. Deze individuen, of het nu leiders, managers of externe consultants zijn, hebben de verantwoordelijkheid om veranderingen te initiëren, te stimuleren en te ondersteunen binnen organisaties. Ze fungeren als katalysatoren en begeleiders tijdens het veranderingsproces, en zijn vaak de drijvende kracht achter het succes ervan.

Modellen

Om verandering effectief te beheren, zijn verschillende methodologieën en modellen ontwikkeld.

1. Lewin’s 3-fasenmodel: Dit model, ontwikkeld door Kurt Lewin, stelt dat verandering plaatsvindt in drie fasen: unfreeze (ontdooien), change (verandering) en refreeze (herbevriezen). In de eerste fase worden bestaande patronen en attitudes verstoord, gevolgd door de implementatie van de verandering in de tweede fase, en uiteindelijk wordt de nieuwe situatie gestabiliseerd in de derde fase.
2. Kotter’s 8-stappenmodel: Dit model, ontwikkeld door John Kotter, biedt een gestructureerde benadering voor het leiden van veranderingsinitiatieven. Het omvat stappen zoals het creëren van een gevoel van urgentie, het vormen van een leidende coalitie, het ontwikkelen van een visie en strategie, en het verankeren van veranderingen in de cultuur van de organisatie.
3. Prosci’s ADKAR-model: Het ADKAR-model richt zich op de individuele dimensie van verandering en identificeert vijf stappen die individuen doorlopen tijdens een veranderingsproces: Awareness (bewustzijn), Desire (verlangen), Knowledge (kennis), Ability (vaardigheid) en Reinforcement (versterking).

4. McKinsey 7S Framework: Dit model, ontwikkeld door McKinsey & Company, identificeert zeven interne factoren die van invloed zijn op de prestaties van een organisatie: Strategy (strategie), Structure (structuur), Systems (systemen), Skills (vaardigheden), Staff (personeel), Style (stijl) en Shared Values (gedeelde waarden). Het biedt een holistische benadering om de samenhang tussen deze factoren te begrijpen en te beheren tijdens veranderingsinitiatieven.

5. Scaled Agile Framework (SAFe): SAFe is een framework voor het schalen van agile en lean practices binnen organisaties. Het biedt richtlijnen en principes voor het coördineren van grootschalige veranderingen, het stimuleren van wendbaarheid en het leveren van waarde aan klanten op een consistente en voorspelbare manier.

Wetenschappelijke studies over verandermanagement

Daarnaast zijn er ook studies en benaderingen.

1. Studies van De Caluwé, die verschillende kleuren associëren met verschillende perspectieven op verandering, zoals blauw voor rationele verandering en rood voor verandering gebaseerd op macht en politiek.

2. Kurt Lewin’s veldtheorie: Lewin, een pionier op het gebied van sociale psychologie, ontwikkelde de veldtheorie die stelt dat het gedrag van individuen wordt beïnvloed door zowel persoonlijke als omgevingsfactoren. Zijn werk legde de basis voor het begrip van organisatorische verandering als een proces van krachten die tegen elkaar werken.

3. Elton Mayo’s Hawthorne-experimenten: Mayo’s onderzoek aan de Hawthorne Works-fabriek van Western Electric in de jaren 1920 en 1930 benadrukte het belang van sociale en psychologische factoren in de werkplek. Zijn bevindingen benadrukten het belang van het betrekken van medewerkers bij veranderingsprocessen en het begrijpen van hun behoeften en motivaties.

4. Edgar Schein’s procesbenadering: Schein, een prominente organisatiepsycholoog, heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar organisatiecultuur en leiderschap. Zijn werk benadrukt het belang van het begrijpen van de diepere lagen van organisatiecultuur en het identificeren van sleutelfactoren die verandering kunnen bevorderen of belemmeren.

5. John P. Kotter’s onderzoek naar leiderschap en verandering: Kotter, een vooraanstaand expert op het gebied van leiderschap en verandermanagement, heeft verschillende boeken geschreven over het onderwerp, waaronder “Leading Change”. Zijn onderzoek richt zich op de rol van leiders bij het initiëren en faciliteren van veranderingen in organisaties.

6. Aaron Antonovsky’s Sense of Coherence (SOC) Theory: Antonovsky’s theorie richt zich op de mate waarin individuen het gevoel hebben dat hun omgeving voorspelbaar, begrijpelijk en beheersbaar is. Zijn werk heeft implicaties voor verandermanagement door te benadrukken hoe het creëren van een gevoel van coherentie belangrijk is voor het omarmen van veranderingen.